De Europese grens voor verplichte openbare aanbesteding ligt op 139 duizend euro. De Gelijke Kansen Alliantie ligt hier met het totaalbedrag van 6,5 ton − wat later met toestemming van het ministerie is opgehoogd − ruim boven. Het ministerie geeft nu toe dat er een ‘bewuste keuze voor een onrechtmatig aanbestedingstraject’ is gemaakt. Volgens een woordvoerder was er sprake van ‘tijdsdruk’ door een reeds gedane belofte aan de Tweede Kamer. Maar dit is op zichzelf geen voldoende reden. Een regering kan alleen een beroep doen op tijdsdruk als er sprake is van acute noodzaak − zoals herstelwerkzaamheden na een watersnoodramp.

Het ging hier echter niet om een kapotte dijk of ondergelopen tunnel, maar om een campagne voor gelijke kansen in het onderwijs. Coalitiegenoten VVD en PvdA verzochten in april 2016 de toenmalige minister van Onderwijs Jet Bussemaker (PvdA) om met een plan te komen voor gelijke kansen in het onderwijs. Enkele maanden later, in juni, werkte PvdA-kamerleden Loes Ypma en Mo Mohandis het idee uit in een initiatiefnota waarin zij (wederom) pleitten voor gelijke kansen in het onderwijs. Bussemaker kondigde hierop in een schoolzaaltje van een mbo tijdens een PvdA-bijeenkomst haar plannen voor een ‘Gelijke Kansen Alliantie’ aan. Voor een journalist van vakblad Didactief was het wel duidelijk: ‘PvdA gaat van kansenongelijkheid een groot thema maken in de aankomende verkiezingscampagne’.

Die werd in januari 2017 voor de PvdA afgetrapt door Lodewijk Asscher die met andere partijen een pact wilde sluiten over ‘gelijke kansen voor kinderen’ in met name het onderwijs. Partijgenoot Bussemaker had hier in oktober, drie maanden voor de verkiezingscampagne, het goede voorbeeld voor gegeven door de Gelijke Kansen Alliantie in Amsterdam te presenteren. De inkt van de aan BKB gegunde opdracht hiervoor was nog maar net droog.

[.c-highlighted]Akkoord van Schokland[.c-highlight-yellow][.c-highlight-yellow][.c-highlighted]

Volgens het ministerie was het volgen van de ‘koninklijke weg’ (lees: het volgen van de aanbestedingswet) niet mogelijk: het was de Tweede Kamer op initiatief van PvdA en coalitiegenoot VVD immers toegezegd.De woordvoerder mailt dat drie tot vijf partijen onderhands een offerte mochten uitbrengen en dat uit deze ‘meervoudige onderhandse aanbesteding’ BKB rolde. Het niet volgen van de regels brengt risico’s met zich mee, erkent hij ook. Niet omdat de overheid bedrijven voortrekt en zo het gelijkheidsbeginsel negeert. Nee, partijen die buiten de boot vallen kunnen ‘een klacht indienen bij OCW. Of, in het ergste geval een kort geding tegen OCW aanspannen.’

BKB laat desgevraagd weten er niet van op de hoogte te zijn geweest dat de aanbesteding onrechtmatig was: ‘er staat niets in de bijgevoegde offerteaanvraag over een speciale procedure of dat er haast gemaakt moet worden in verband met beloftes aan de Kamer. Dan kunnen wij als bureau er redelijkerwijs vanuit gaan dat een ministerie met eigen juridische staf haar werk heeft gedaan om te zorgen dat de procedure klopt’.

Voor BKB is het vooral belangrijk dat ‘er concurrentie is en er niets direct wordt gegund’. Het campagnebureau heeft namelijk slechte ervaringen met direct gegunde onderhandse opdrachten door PvdA-ministers.

In 2007 moest toenmalig PvdA-minister Bert Koenders van Ontwikkelingssamenwerking diep door het stof toen bleek dat hij het campagnebureau 750.000 euro had betaald voor een eendaags evenement in juli, waarbij het ‘Akkoord van Schokland’ (allerlei organisaties schaarden zich achter de Millenniumdoelen voor het uitbannen van armoede) zou worden getekend. Koenders gunde zijn partijgenoten van BKB de klus onderhands, ondanks de waarschuwingen van juristen (destijds lag de norm voor openbare aanbesteding op 137.000 euro).

[.c-highlighted]Nauwe banden met de overheid[.c-highlight-yellow][.c-highlight-yellow][.c-highlighted]

Campagnebureau BKB is een van de grote spelers als het gaat om rijksoverheidscampagnes, en heeft hiervoor niet altijd een directe opdracht vanuit Den Haag nodig. Zo kreeg BKB de ‘Samen Sterker tegen Corona’-campagne via onderaanbesteding. Dat werkte zo: campagnebureau Roorda werd de klus gegund en huurde de collega’s van BKB in. Het campagnebureau bevestigt deze gang van zaken, maar voor welk bedrag en welke werkzaamheden wil het adviesbureau niet zeggen ‘dat laten we aan onze opdrachtgevers’.

BKB weet ook de weg te vinden naar de lokale overheid. Of beter gezegd: Amsterdam. Bij de gemeente Amsterdam werken diverse ambtenaren die de BKB Academie volgden, het jaarlijkse campagneklasje van het bureau. Onderzoekscollectief Spit onderzocht voor Vrij Nederland waar alle oud-studenten van de BKB Academie terechtkwamen en ploos het netwerk uit. In Amsterdam werkt een oud-BKB’er als bestuursadviseur (die de burgemeester en wethouders adviseert over dossiers en zaken op de agenda zet), en er werken twee BKB’ers als adviseurs op het gebied van onderwijs en diversiteit.

Toevalligerwijs ook de twee terreinen waar het campagnebureau de meeste en grootste opdrachten (respectievelijk 343.800 euro aan onderwijsprojecten en 174.780 euro voor diversiteitsprojecten) binnensleepte. De gemeente Amsterdam gaat ook na herhaaldelijk vragen niet in op deze specifieke casussen, maar mailde wel de algemene regels omtrent aanbestedingen aan ons door.

[.c-highlighted]Vind je dit een goed onderzoek?[.c-highlight-yellow][.c-highlight-yellow][.c-highlighted]

Steun ons dan!

Wij werken effectief; er is geen directie of duur kantoorpand. Ondanks dat blijft onderzoeksjournalistiek kostbaar. Research kan maanden in beslag nemen en dan nog is het eindresultaat onzeker. Wij kunnen jouw financiële bijdrage (klein of groot) dus goed gebruiken.

Doneer via deze link